Thursday 2 August 2012

Thlang Kawrvai Reng Daikawmah


By
L.Keivom

Pipu sulhnu hnam tin lunglai kuaitu.
-Damhauha (1909-1972)

          Kum 1998-1999 chhung, Zoram Khawvel 5 & 6 ka buatsaih laiin, ka thu buan nena inzawmin Tripura hmar lam, Zofate chenna Jampui Tlang leh a chheh vel, abikin Sakhan Tlang dungte chu ka document kawlte hmangin, ngaihtuahna thla zârin, Delhi tlang atangin ka fang thin a. Chumi avang chuan, Jampui tlanga thil thleng thenkhat, Zofate histawria bung leh chang pawimawh zinga mi, tu khaw hriat loa ral hlen mai theih tur engemaw zat chu ziak ngeia huma awmin, Zoram Khawvel 6-a bung lina a luah ta a ni.
          Hemi khawvel hi Zofa ka nihna avanga ka khawvel ni ve mah se, ka hnathawhna leh chenna hmun nen a inkarki êm avangin, a hringhranin ka tlawh ngai ang tih ka beisei phak ngai lo. Mahse, mihring hisap piah lama thil thleng thin, khuarèl ve hrim hrim hi a awm a. Chu chuan rina loah February 17, 2009 khan min hruai thleng tlat mai le! A ni tak a, he lehkha ka ziah lai hian khawvelah mihring tluklehdingawn riat chuang kan awm tawh a. A mal mala chhiar chuan chhiar zawhna turin a tlêm berah kum sang aia tam mah dam a ngai awm e. Chutiang zozaia tam mihringte zingah chuan intawng tura Khuanu ruatte chauh inhmuin kan intawng thin a ni.

Rengpui Ram
          China ram atanga zawi zawia kan lo thlang tlak zel lai khan Tripura thleng thleng hi kan inzâr thla ang tih mangphan phak tumah an awm lo ang. Mahse, khuarel a ni ngei ang a, he ram hi kan thleng thla a, Kawrvai (Bengaliho) kan zuk pawh a, ‘Kuki’ tiin min lo koh a. Hemi hming hi Kawlhoin min kohna ‘Chin’ hnua hming tlanglawna min kohna hmasa ber a ni awm e. Thawnthu anga an sawi dan phei chuan, Tripura Rêng chhungkua hi keiniho thlang tla, Hindu sakhua vuan tate zinga mi an ni a. Chungho chu Hindu ni ve lote chuan ‘Vai’ tiin an koh thin. Meiteiho hian Hindu sa an phun hnu chuan Hindu kulmuta inchhâlin, an chi nihna an tawm a, scheduled tribe-a chhiar an ni tawh lo. Tripura reng (maharaja) chhuangkua erawh tun thleng hian tribal scholarship leh tribal quota an la dawng reng a ni. Chumi vang chu em ni dawn, Tripura hi Rengpui Ram kan tih chhan leh Manipur erawh Rêng awpna hnuaia awm ve tho ni mah se Rengpui Ram kan tih ve ngai lohna chhan. Engkim hian chhan ril tak a neih zel.

          Mahse, H.M.Bareh buatsaih Encyclopaedia of North-East India Volume VIII atanga a lan dan chuan, he ramah hian a ram neihtute chu an sazu mei tial tial a. Kum 1864 khan 64%, 1901 khan 52%, 1951 khan 37 % leh 1971 khan 29%, tunah chuan 27% aia tlem zawk an ni tawh a ni. Mihring pun chak dan chu 1,73,325 (1901), 6,35,029 (1951), 15,56,342 (1971), 20,60,169 (1981) leh 31,91,168 (2001) a ni. Tunah chuan a tlêm berah nuai sawmli an chuang tawh ang. A ram chhunga hmun hming zaa sawmkua aia tam mah chuan Kawrvai hming a pu tawh bawk. Tun kum za chhunga inchimralna chanchin bung leh changah chuan Tripura bung leh chang chhuanawm lo tak hian khawvel sawi a hlawh hle.  A chawngpu ber kha chatuan atan rei lo te chhungin a mikhual zawkah a tang ta a ni. Hemi avang hian helna chi hrang hrang a chhuak a, mahse se bo hnua se kawng khar tum ang chauh a ni. Phengphehlepa khua a tlai ta si. Chu chu Mizoram kawmthlangpa chana tlu ta chu a ni.

Jampui Hills
          Reformed Presbyterian Church (North East India) ten an kohhran chanchin ziak tura min sawm avangin 2008 October atanga 2009 February thla chhungin India hmar chhak ramah trum hnih ka zin a, State 5 chhunga an kohhran awmna khua, motor thlen phakna apiang deuhthawh ka tlawh a. Chu chuan Rengpui Ram, Tripura-ah February 16 khan min hruai lut ta a ni. Ka prokram an duan anga ka tlawh turte chu North Tripuraa hnam hrang hrang zinga an prawzek awmna Bagbasa, Tongchera, Jamtuli, N.G.Para, Naisingpara, Hamsapara leh hmun hrang hrang a ni a, mahse Jampui Hills a tel ve lo. Ka mimal prokram-ah erawh Jampui Hills chu tlawh makmawh, Priority Number ONE a ni tlat si.
          Tichuan, February 16-ah Bagbasa leh a chheh vel khua, Dharmanagar thleng, kan tlawh hnu chuan a tuka kan prokram tur ngaihtuahin ka zinpui Rev. Chalrosanga, District Superintendent, H.T.Vela Keivom, Senior Lecturer leh Lalringum Khobung, Photographer-cum-Recorder te nen kan thlenna Rev. T. Lawmthanga inah kan inrawn khawm a. Riang rifiuziho an dah khawmna hmun hrang hranga an prawzek chanchinte chu rikawta awm sa vek a nih avangin chungte chu rin mai a thatzia leh zan khat tal riaka Jampui Hills tlawh a that zawkzia thu ka sawi a, an pawm tlang a.  Mahse, khawi khuaah nge kan riah ang a, tuin nge min lo chiauau ang tih lam erawh kan bobang hle. Ka hmelhriat tu mah an awm ka hre lo. Ar khaw thim dai mawp mai kan tum a ni. Ngaihdan mawl tak ka nei a. Zoram khawvela zin tur kan ni a, chumi khawvelah chuan mikhual ka ni thei lo. An ram leh tlangdungte chu ka ram leh tlangdung, an khua chu ka khua, an chhuahtlang chu ka chhuahtlang, an luhkapui chu ka leikapui, an in chu ka in a ni.   Chuvangin ka lungngai lo.  Ka mal thei bawk hek lo.
          Tichuan, February 17 tuk dar 7-ah Bagbasa atangin Jampui Hills panin kan lim chhuak a, dar 9-ah an sub-divisional headquarters Kanchanpur kan thleng a, thingpui in pahin kan chawl a. Motor atanga kan chhuk chuan hotel kawtah Mizo pahnih pathum kan tawk a, pakhat phei chu sawrkar hnathawk a ni a. Zan riaka Jampui Hills-a zin tur kan nih thu kan hrilh bakah riahna tur hmun remchang tourist lodge a awm leh awm loh te kan zawt a. Tin, Zoram Khawvel ziaktu ka nih thu ka hoten an hrilh chuan ka lehkha ziak atanga min lo hmelhriat em em tu vek an lo ni a. “Vanghmunah pa fel leh vengva tak J.D.Mawia a awm a, ani in hrilh chuan a tawk der. Engkim fel takin a lo ti vek mai ang” tiin min hrilh a.
Tripura hi District pali- West Tripura, South Tripura, Dhalai leh North Tripura-in an then a.  Jampui Tlang hi North Tripura-a awm, Mizoram nena inramri, chhim leh hmar zawnga inkham phei, km 23.3 a sei, feet 3000 (1000 meter) vela sang, thengthaw leh nuam tak, Mizo 7000 chuang awmna leh serthlum tamna hmun a ni. Kanchanpur atangin rul ang maiin kawng chu Jampui tlang panin a inzial chho a. Hemi tlanga Mizo khua awmte zinga khaw hmasa ber Vaisam leh Hmawngchuan chu kawngpuiin a tan loh avangin, kawngpuia khaw awm hmasa ber, kum 1924-a din tawh Hmunpui-ah kan chawlh hmasa ber a. He khua hi Kanchanpur atanga km 22-a hla, Jampui Hills tan chuan an Gateway, an Vairengte a ni. Tu mah hmelhriat ka nei lo a, kan pastor hruai T. Lawmthanga mi hriat Rev. C. Lalthuama zawn chhuah phawt a, anin Jampui tlang min fanpui kan beisei a.
          Kawng sir hotel kawtah thingpui in pahin kan chawl a. Kan mi zawn tum Rev. C. Lalthuama in pawh chumi thlang lawka awm chu a lo ni a, an zuk hrilh a, a lo chhoh nghal a. ‘Zoram Khawvel’ ziaktu ka ni tih an hriat veleh chumi kawt vela awm, a hria apiang an rawn tlan khawm a, unau laina, rei tak inhmu tawh lo intawng leh ang maiin mi rawn chibai sup sup a. Ka lehkha ziak an chhiar leh tuipui thu chu mi chibaitu apiang thunawn a ni.  Chu chuan ka bengah dar ring tak a vua a. Lehkha ziak pawimawhzia, fimkhur a tulzia leh hah man a awmzia min hriat chhuahtir zual a. Delhi tlang leh khawvel hmun hrang hranga khawhar tak leh lungleng taka lehkha ka ziak lai khan Zoram khawvel hmun hrang hranga awmte nen titi thukhawchang sawiin kan lo thu tlâng reng a ni tih min hriat chhuahtir bawk a, nihlawh ka inti hle.
          Hmunpui atangin Jampui tlanga khaw lian ber Vanghmun chu km 11 vela hla a la ni a, an inkarah Tlaksih khua a awm a. Vanghmun atanga Phuldungsei chu km 32 a hla a ni leh a, an inkarah Behliangchhip, Bangla Zion, Tlangsang leh Sabual a awm a. Phuldungsei atanga Khantlang chu km 8 a hla a ni a, an inkarah Thaidawr leh Kawnpui a awm a. Chumi piah chu Mizoram a ni tawh mai. Min hrilh dan chuan, heng khuate zinga Phuldungsei, Sabual, Tlangsang leh Vaisam te hi Raja Hrangvunga Sailo khaw din a ni a, a dang zawng chu Raja Bahadur Dokhuma Sailo leh a thlahte khaw sah vek a ni.
Jampui tlang tluan hian serthlum a tha duh hle a, an ei zawnna ber pawh a ni. Tripura ram puma serthlum huanin a dâp zawng chu hectar 3000 a zau a ni a, chumi zinga hectar 2007-a zau serthlum huan chu Jampui tlanga awm a ni.  Khawvel hriat thama an festival ropui ber pawh kum tin December-January inkara an neih thin Orange Festival a ni.  Mahse, kum 1991 vel atang khan hriin a ei chhiat avangin kum danga truck 500 khat vel an tharna thinah truck 40/50 chauh, huan an siamna mual 10 zingah mual 3 chauhin, an thar tawh a ni.

Vanghmun
          Vanghmun hi mihring 800 vel awmna, Jampui Hills-a sorkar hmunpui ber leh Rural Development Block awmna a ni a, chu chu Block Development Officer-in a thut a.  Kum 1996 atanga tun thlenga BDO awm tawh mi panga zingah T.Darlong chauh lo chu Debbarma hming pu vek an ni. Chu chuan thu tam tak a sawi awm e. He office-ah hian thoktu 70 vel zingah 20 vel chu Mizo an ni. Bilding thar tha tak leh mawi tak an sa mup mup reng a, chu chuan sorkarin Vanghmun hi vulh zel a tum tih a sawi fiah hle awm e. Thlen in nuam zet mai, New York-ah pawh thut ila zahpui awm lo, Eden Tourist Lodge a awm a, a hmun a fuh a, khawthlir a nuam a, an vawng fai bawk a, chawlh hahdam nan leh fianrial nana duhthusam tling a ni.
          Eden Tourist Lodge sawi takah chuan, thil dang daih han belh ila. Hei hi Vaisam tlang bul, Indopui Pahnihnaa laia American pilot pahnih John Beach leh James Mark-a te, an thlawhna a kan avanga parachute-a zuang thla, February 11/12, 1945-a Vanghmun miten an chhan chhuahna bul lawka an sak a ni a. Ka sawi duh zawk chu New Zealand-a ka awm lai (1983-85) a kan thian chhar, misawnaria hemi tlanga 1950-55 chhung lo awm tawh, Zoduhi, (Miss Majorie E. Turner) a hnua Mrs. M. Dovey tiha hriat chu a ni. New Zealand rama khawpui lian ber Auckland-a hausa ber chhungkua atanga lo kal, a nulat laia Tripuraa misawnari tura inpe, a hun tam zawk Zofate zinga hmang ral, Mizo tawnga Thuthlung Hlui lehlin hna nasa taka inhmang a ni a. Auckland-a ka zin apiangin ka tlawh thin a, chanchin sawi tur a ngah thin hle. Chaw ei hmaa devotion kan hman apiangin, Mizo tawng ngeia sak tur hla, khawla a chhut sa hi a lo peih diam thin a.  Chung zinga a duh ber chu “Ni tinin ka ngai che, Ka Lal duh ber” tih hla hi a ni a, a kawpi pawh ka file-ah ka dah ngat a ni. Vanghmun khua kan chuan lai hian ka rilruah Zoduhi hi a lo lang a, a awmna hmun lai awm a dap kual a.
          Rulchukkawna BDO office kan thlen chuan J.D.Mawia leh a thawhpuiten mawi tak leh zahawm takin, thingpui ruai buatsaihin, Zoram khawvel rilru leh thlarauin min lo lawm lut a, hah a dam sawng sawng mai. Kan thlenna tur Eden Tourist Lodge-ah min lo siamsak bakah kan ei leh in tur leh zan lam tlang inkawm khawmna prokram thlengin an lo ruahman vek bawk a. Kan kalna apiangah hma hruaitu tur Police Escort min pe bawk a, an fel chungchuang ngei mai.
          Vanneiha siamin, hemi ni hian Jampui-Sakhan Baptist Association palai pawimawhte an hmunpui Vanghmunah an lo inkhawm ni a ni a. Chu tah chuan kan khua Pherzawl High School-a ka zirpui R.Chhuahkhama a awm thu min hrilh a. A ni hian R.C.Khama tiin a hming a ziak tawh a. Inchibai paha thingpui in tlang turin an Committee chuan mi rawn sawm a, kan kal nghal a. Chutah chuan kum 55 hnuah ka zirpui Khama nen chuan kan intawng leh ta a ni. Ani pawh zirtirtu atangin a lo penson tawh a, mahse a hmel a la paih lo.  Zoram khawvel hmun hrang hranga ka zinnaah Pherzawl High School-a kan zirpuite ka tawng awl lo mai. Lawmawm tak a ni.
          Hmanhmawh takin Vanghmuna St. Thomas English Medium High School Headmaster Lalnunsanga min sawm angin a sikul kan tlawh thuak a, naupangho zingah fuihna thu tlemte ka sawi bawk a.  Ka lawm em em thil pakhat chu Headmaster thu min hrilh a ni. Khami hma kum engemaw zat kha Jampui tlanga awmte hi zirna lamah nasa takin an tla hniam a, Matric zir chhuak an tlem tawlh tawlh a, chumi rual chuan sawrkar hna sang hmu phak an tlem tial tial bawk a. Hemi sikul an tan atang hian zawi zawiin a rawn intuai thar a. Rizal a that chhoh zel avangin tunah chuan hemi sikula zirlaite hian tling ngei ngei tura inngaihna rilru an pu tlat tawh zawk a ni. Chumi beiseina eng zirlaite rilrua tuhtu Headmaster Lalnunsanga, Asst Headmistress Zothanpari Sailo leh an thawhpuite hi Jampui tlanga zirna lam tuaithartu, kan lunghlute an ni.

Behliangchhip
          Vanghmun atangin Behliangchhip kan pan a. He tah hian kum 1946-a Middle School-a an tan leh kum 1969-a High School-a an hlan kai, a hming Jampui Class XII School a awm a, an Headmaster chu C.Lianzuala a ni a. Hmanhmawh phelengin ka tlawh a, a lehkhabu ziak Bethlehem Arsi min pe a, ka lawm takzet a ni.
          Jampui Hills ka tlawh chhan ber chu Watkin Roberts (Saptlangvala) rawngbawlna nena inzawm hmun leh hma hmuh theih apiang thla lak ka duh vang a ni a. Chumi chanchin chu chiang takin Zoram Khawvel 6 bung linaah ka ziak tawh a. Manipura Gospel meichher a rawn ken luhna kum zakhatna champha chu February 5, 2010 hian a lo thleng dawn a. Chumi nena inzawm chuan Souvenir mai ni lo, lehkhabu puitling buatsaih mek a ni a. Chu tah chuan Jampui tlang leh a chheh vela an rawngbawl dan chanchin pawimawh zualte hun luh ka duh a ni. Entirnan, Saptlangvala khan a pu Dr. Fraser-a puihbawmin Jampui tlangah rawngbawlna a tan a. A hmasa berin 1917 khan tirhkoh-zirtirtu (teacher-evangelist) K.Thangtea chu sikul tan turin Raja Bahadur Dokhuma khua Behliangchhip-ah hian a tir thla a. Thangtea diary, Saptlangvala file atanga kan hmuh danin, April 4-ah a thleng thla a, April 12-ah sikul a tan nghal a ni. Hei hi Jampui tlanga sikul an din hmasak ber a ni.

Tlangsang
          Hemi hma, 1912 khan Hrangvunga Sailo chuan a hote in 170 hruaiin Jampui tlangah hian a pem thla a, a khaw thar sah chu Phuldungsei a vuah a. A hote zingah hian in 40 chu kristian an ni tawh a. Thiltihna engkimah kristiante a hranga an awm chu tha zawka a rin avangin kristian khua a din a, a hmingah Tlangsang a vuah a. He khua hi Saptlangvala misawn din Thado-Kuki Pioneer Mission ( a hnua North East India General Mission ni ta) chuan Rengpui Ram kah enna atan hmunpuiah an siam a, a awptu turin kum 1917 November khan Aizawl atangin H.K.Dohnuna a chhuk thla a. Ani hi Rengpui Rama Field Superintendent hmasa ber a ni. Primary School pawh an din nghal a, zirtirtu hmasa ber chu Thankunga a ni. Zofate zinga M.A tling hmasa ber Khawtinkhuma kha hemi sikul chhuak hi a ni. Tlangsang atanga Jampui tlang, Sakhan tlang leh Satikang (Chittagong) thleng chanchin thaa Saptlangvala leh a hoten an kah en dan chanchin hi ngaihnawm tak a ni a, mahse chu chu tunah kan ziak hman dawn lo.
          Tlangsangah hian tuna an biak in ding lai kawtah lungphun a awm a. Chumi lungphunah chuan “PASTORDOHNUNA,RENGRAMMISSIONAR HMASABER1917-1923.ATLANGSANGKOHRANTENHRIATRENGNANANPHUNANI. TIMO 6:7. THE. 17.6.1931” tiin punctuation hmang loin an ziak a, a la ze nek nawk naa a tawp bera  THE leh an phun ni ni awm tak an ziak tih loh zawng hi chu a buaiawm vak lo e. Ziak leh chhiar lamah hma kan sawn takzia hriltu a ni.
          Lungphun bul lawkah hian Jampui tlanga serthlum kung hmasa ber ni hiala sawi, H.K.Dohnuna phun, a phun hmasak ber zung atanga lo chawr chhuak nia an sawi chu a la ding a. Chuta tanga hla vak lo hmar lam mual bawkah chuan rangva in nen insia sak pucca in thar a awm a, chumi hmun chu H.K.Dohnuna in hmun hlui a ni. A kawt ding lamah chuan in pakhat a awm a, chu tah chuan kum 83 mi a lo awm a. Ani chu Dohnuna a insawn hnu kum thuma piang mah ni se, an kawta in hmun chu Dohnuna in awmna a nih ngeizia leh a hnu zelah Pastor Lianhmingthanga leh a rawn thlaktute pawhin an rawn luah zel thu min hrilh a. Hetiang hmunte hi Zoram khawvela mellung pawimawhte zinga mi an ni a, thang lo thar zelten an chenna mual leh tlangte hi an pi leh pute atanga an ram ngei a nihzia hriaa an humhalh zel theih nan lehkhabuah chhinchhiah a, tlang inkhawmah te inhrilh nawn fo hi thil tha mai ni loin tih ngei ngei tur thil a ni.

Phuldungsei
          Tlangsang atang hian Sabual khua chhunpelhin Raja Hrangvunga Sailo khaw din hmasa ber Phuldungsei kan thleng a. A hmaa kan sawi lan tawh ang khan, hemi khua hi kum 1912-a din a ni a, Jampui tlang leh a chheh vel, abikin Sakhan tlang dunga kristian sakhua a lo luhna kawtchhuah a ni. Raja Hrangvung chu kum 1943 khan a thi a. Phuldungseia a lungphun feet 13-a sangah chuan “Hriatrengna Raja Hrangvunga Sailo (1887-1943) Manga thlah ziding, Suakpuilala tupa Sailianpuia fapa Hrangvunga Sailo, kum 1887-ag nupui Lalhmingliani Sailo, Tlira fanu neiin Serhmun khuaah a lal tan. Kum 1906-ah kristian a ni a, bawih 120 a chhuah. 1912-ah Tripura a Phuldungsei khua dinin Tripura ramah Chanchin Tha puluttu a ni. Huan siam tui mi a niin 1914-ah serthlum, 1920-ah thingpui leh coffee Jampuiah ching chhuaktu a ni. 1920-ah Tripura Maharaja-in ‘Raja Title’ a pe. Fapa 5 leh fanu 5 neiin ni 27 May 1943 zan dar 7:30-ah Lal Isua hnenah chawl turin khawvel a chhuahsan ta” tiin chipchiar takin a inziak a.  A lung an phunna hi an phumna thlan atanga meter sawmnga vela hla a ni. A chanchin chiang zawka chhui duhte chuan Rualchhinga buatsaih ‘Raja Hrangvunga Sailo’ (2002), Zairemthanga ‘Tripura Mizo History’ ( 1992) leh Zoram khawvel 6 (2000) chhiar ngei turin ka duhsak a ni.

Tripuraa tlang sang ber Mizoramah


          Phuldungsei atang hian Tripuraa tlang sang ber Betlingchhip tiha an ziak, Zo tawnga  ‘Behliangchhip’ kan tih chu tlawh turin kan kal leh a. ‘Mizorama dil lian ber chu Burma-ah awm’ tih ang khan, Tripuraa tlang sang ber hi Mizorama awm a lo ni tlat mai! Hemi tlang chhoh hma hian kawn a awm a, chu tah chuan hmawng thing a awm a. Min hruaitu Raja Hrangvunga tupa sawi dan chuan, hemi kawn hi survey map-ah chuan Tripura leh Mizoram inramrina a ni. Chumi awmzia chu ‘Behlingchhip’, feet 3200-a sang, Tripuraa tlang sang ber leh a chheh vel ram hi Mizoram chhunga mi a ni tih hai rual a ni lo. Chutih ni si, eng vangin nge mi ramah a luh tak daih si? British hun laia survey an lo tihna rikawtte atanga chian a ngai.
          A eng pawh chu ni se, Behliangchhipah hian Tripura sorkarin khawthlir (look out tower) an siam a. Chuta tang chuan thlang lama Sakhan tlang dung, zai thiam hmingthang Kami te tual lenna thin, lal tawrawt leh nunrawng Sibuta’n sial anga Darlalpuii a chhun avanga a nuin,
          Sakhan tlang khi lam ang ka en,
          Ka tuai Darngovi sial ang a tlukna
tiha a chham tlang, Zofate tlang leh khawzawl lo ni thin, kum 1997 laia Mizorama Riang (Tuikuk) chengten harsatna an tawh avang leh chumi buaina siperin a kan kai zel avanga Zofa chengten an chhuahsan tak, pipu atanga kan ram, mi rama chang ta si te chu ka thlir vawng vawng a. Chhak lamah Mamit tlang phei chu romei karah an lang ruak ruak a, a thlang lam chuanhnuai mual hrang hrangah chuan vahchap a khattawkin hmuh tur a awm a. Chu chuan pipu atanga kan eizawnna thlak loa la chhunzawm reng kan la tamzia leh laptop leh tuthlawh sivilaizeson inkara cheng kan la nihzia te min hrilh a. Tin, keini aia tam zawk daih min nêktu hnam dang karah eng chen nge kan daih ang tihte chu ka ngaihtuah neuh neuh a.  (Delhi, March 26, 2009)

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
Technorati Digg This Stumble Stumble Facebook Twitter
YOUR ADSENSE CODE GOES HERE

1 comments:

Doanh Doanh on 25 March 2020 at 01:10 said...



hãng eva airline
Vé máy bay đi mỹ
hang may bay han quoc
đặt vé máy bay đi mỹ online
giá vé máy bay đi canada
Những Chuyến Đi Cuộc Đời
Du Lich Tu Tuc
Tri Thuc Du Lich





Post a Comment

 

About Me

Recent Posts

Recent Comments

| Zampuitlang © 2009. All Rights Reserved | Template Style by My Blogger Tricks .com | Design by REMA RALTE | Back To Top |